Kaynak Dumanı Havalandırması

Kaynak dumanı havalandırma ve filtreleme sistemleri, kaynak işlemleri sırasında açığa çıkan zararlı dumanları emerek ortam havasından uzaklaştıran ve filtreleyen hayati öneme sahip ekipmanlardır. Bu sistemler, işçi sağlığını koruma, çalışma koşullarını iyileştirme ve çevresel etkileri minimuma indirme hedefiyle kullanılır. Kaynak sırasında oluşan dumanlar, içerdiği zararlı gazlar ve ince partiküller nedeniyle solunum yolu hastalıklarına yol açabilir. Kaynak dumanı havalandırma ve filtreleme sistemleri, bu zararlı etkileri en aza indirerek güvenli bir iş ortamı sunar.
Metallerin kaynağı sırasında açığa çıkan dumanlar ve ince partiküller, sağlığa zararlı etkiler oluşturur. Bu zararlı maddeler çalışma ortamından etkin bir şekilde uzaklaştırılamazsa, işyeri koşulları sağlıksız hale gelir. Sağlıksız iş ortamları, üretimde aksamalara, verim kaybına ve çalışan memnuniyetsizliğine yol açabilir.
Son yıllarda artan bilinç ve farkındalık sayesinde, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı önlem almayan fabrikalar, kalifiye eleman bulmakta zorlanmakta ve uzun vadede ciddi yasal sorunlarla karşılaşmaktadır. Öte yandan, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı güçlü tedbirler alan firmalar, sürdürülebilir bir üretim ortamı sağlamakla kalmaz, aynı zamanda çalışan memnuniyetiyle artan verimlilik elde ederler.
KAYNAK TEKNİKLERİ
Örtülü Elektrot Ark Kaynağı (SMAW)
Metal-metal birleşiminde gerekli ısının, elle kullanılan örtü kaplı bir elektrot ile kaynak parçası arasında oluşan ark sayesinde elde edildiği bir kaynak yöntemidir. Örtülü elektrot ark kaynağı, sağladığı çeşitli avantajlar nedeniyle bakım, onarım, metal işleme ve yapı çeliği endüstrilerinde en yaygın tercih edilen kaynak tekniği olarak öne çıkar.
Örtülü elektrot ark kaynağı genellikle yumuşak çelik ve paslanmaz çeliklerin kaynak işlemlerinde kullanılır. Bununla birlikte, bu yöntem alüminyum, nikel ve bakır alaşımlarının kaynağında da etkili bir şekilde uygulanabilmektedir.
Kaynak Tekniği
Örtülü elektrot ark kaynağı sırasında açığa çıkan duman, uygun bir emiş davlumbazı (örneğin Akrobat Kol, Emişli Masalar vb.) aracılığıyla kaynağından emilmelidir. Bu işlem, operatörün zararlı dumana maruz kalmasını önlemek açısından kritik önem taşır. Aksi takdirde, kaynak operatörünün orta ve uzun vadede meslek hastalıkları geliştirme riski yüksek olacaktır.


Özlü Telle Ark Kaynağı (FCAW)
Özlü telle ark kaynağı, metal kaynağı uygulamaları arasında en yaygın kullanılan tekniklerden biridir. Bu yöntemin en büyük avantajlarından biri, kaynağın sürekli ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilmesidir. Kaynak operatörünün kaynak telini sık sık değiştirmek zorunda kalmaması, işlem sürecini hızlandırır. Ancak, bu yöntem sırasında yoğun miktarda kaynak dumanı açığa çıkar. Bu nedenle, kaynak dumanının emilmesi ve uygun havalandırma sistemlerinin kullanılması son derece önemlidir. Özlü telle ark kaynağı, gaz altı kaynağına oldukça benzer bir yapıdadır.
Bu yöntem, çekirdekli bir boru tel kullanarak sertlik, mukavemet ve korozyon direncini artırır ve aynı zamanda arkın stabilizasyonunu sağlar. Özlü telle ark kaynağı, alüminyum, kalsiyum, karbon, krom, demir, manganez gibi elementler ve malzemeler içerebilir. Ayrıca, ek koruma sağlamak amacıyla harici bir gaz veya gaz karışımı kullanılabilir. Bu işlem gaz korumalı kaynak (FCAW-GS) olarak adlandırılır ve paslanmaz çelik kaynağında bu yöntem her zaman tercih edilir.
Özlü telle ark kaynağı sırasında yoğun bir duman oluşur. Bu dumanın kaynağında yakalanarak ortamdan uzaklaştırılması kritik öneme sahiptir. Aksi takdirde, bu duman yalnızca kaynak operatörünü değil, aynı zamanda çalışma sahasındaki diğer tüm çalışanları da olumsuz etkileyebilir. Bu durum, uzun vadede çalışanların meslek hastalıklarına yakalanma riskini ciddi şekilde artırır.
Gaz Altı Kaynağı (MIG & MAG)
Gaz altı kaynağı, çok yönlülüğün ve hızlı üretimin gerektiği otomotiv, makine, imalat ve sac metal işleme gibi sektörlerde yaygın olarak tercih edilen bir tekniktir. Bu yöntem, sac metaller ve sac metal benzeri materyaller üzerinde oldukça etkili bir çözüm sunar.
MIG ve MAG kaynak yöntemleri arasındaki temel fark, erimiş kaynak havuzunu oksidasyondan koruyan koruyucu gaz türüdür. MIG kaynak tekniğinde argon gazı kullanılırken, MAG kaynak tekniğinde genellikle karbondioksit (CO2) tercih edilir.
Kaynak Tekniği
Tel elektrot, kaynak torçunun ucundan gaz ile birlikte makaradan sürekli olarak beslenir. Bu sayede, özlü tel kaynağı gibi kesintisiz bir kaynak süreci sağlanır. Koruyucu gaz, arkı stabilize etmek için bir plazma oluşturur ve kaynak malzemesini elektrottan kaynak havuzuna taşır.
Gaz altı kaynağı sırasında yoğun bir duman meydana gelir. Bu dumanın kaynağında yakalanıp ortamdan uzaklaştırılması büyük önem taşır. Aksi takdirde, bu yoğun duman yalnızca kaynak operatörünü değil, çalışma alanındaki tüm çalışanları olumsuz etkileyebilir. Bu durum, uzun vadede çalışanlarda meslek hastalıklarına yakalanma riskini ciddi şekilde artırır.


TIG Kaynağı
TIG kaynağı, gaz altı kaynak yöntemlerinden MIG’de olduğu gibi koruyucu gaz olarak argon veya benzeri bir soygazı kullanır. Ancak, MIG yönteminden farklı olarak, TIG kaynağında kullanılan elektrot tungstenden yapılır ve kaynak süresince tüketilmez. Eğer kaynak işleminde ek malzeme gerekiyorsa, bu malzeme gaz kaynağında olduğu gibi ayrı bir dolgu maddesi olarak eklenir.
TIG kaynağı sırasında fazla miktarda duman oluşmaz; ancak oluşan az miktardaki duman, insan sağlığına ciddi zararlar verebilir. Bu dumanın kaynağında yakalanarak ortamdan etkili bir şekilde uzaklaştırılması gereklidir. Aksi takdirde, çalışanların orta ve uzun vadede meslek hastalıkları geliştirme riski önemli ölçüde artar.
Plazma Kaynağı / El Plazması
TIG kaynağında olduğu gibi, plazma kaynağı ve kesiminde de ark, bir elektrot – genellikle tungsten – ile kaynak yapılacak metal parçası arasında oluşturulur. Plazma kaynağı veya kesimi için gereken enerji yoğunluğunu sağlamak amacıyla elektrot ucu, torcun gövdesi içerisinde konumlandırılır ve iç nozuldaki gaz elektrot ucunun çevresine pompalanır. Bu pompalanan gaz, koruyucu gazdan farklı bir gazdır. Plazma akışı, arkı sıkıştırarak görece düşük akımlarda yüksek enerji yoğunluğu elde edilmesini sağlar. Bu yüksek enerji yoğunluğu ve plazmanın nozuldan çıkış hızı, metalin kesilmesini mümkün kılar. Ayrıca, düşük akımlar ve ek dolgu malzemesi kullanarak bu teknikle kaynak yapmak da mümkündür.
Plazma kaynağı ve el plazma kesimi sırasında, kesilen parçanın kalınlığına veya kullanılan dolgu malzemesinin türüne bağlı olarak yoğun duman açığa çıkabilir. Bu dumanın kaynağında yakalanıp ortamdan uzaklaştırılması, güvenli bir çalışma ortamı için son derece önemlidir. Aksi takdirde, bu duman yalnızca kaynak operatörünü değil, çalışma sahasındaki diğer tüm çalışanları da olumsuz etkileyebilir. Bu durum, uzun vadede meslek hastalıklarının ortaya çıkma riskini ciddi şekilde artırabilir.
Toz Altı Kaynağı (CMT)
Toz altı kaynağı yönteminin en belirgin özelliği, birleştirilecek metallerin kaynak bölgelerinin bu işlem sırasında diğer kaynak yöntemlerine kıyasla çok daha soğuk kalmasıdır. Bu düşük sıcaklıklı birleşme, yüksek kaliteli kaynaklı eklemler üretmeye olanak tanır. Ayrıca, bu görece düşük sıcaklık, Siyah Sac – Alüminyum ve Siyah Sac – Galvaniz Sac gibi farklı metallerin kaynaklanmasını mümkün kılar. Bu kaynak yöntemi genellikle robot destekli uygulamalar için geliştirilmiştir.

KAYNAK DUMANI OLUŞUMU
Tüm kaynak yöntemleri, farklı yoğunluklarda tehlikeli maddeler içeren çeşitli miktarlarda duman oluşumuna yol açar. Hexavalent Krom Cr (VI), Manganez, Nikel ve Kurşun gibi elementler, yüksek risk taşıyan maddelerdir ve hem kısa hem de uzun vadede insan vücudu üzerinde ciddi zararlara neden olabilirler.
Kaynak dumanı, gözle görülemeyecek kadar küçük partiküllerin yoğun bir şekilde bir araya gelerek ince bir tabaka halinde görünür hale gelmesiyle oluşur. Kaynak dumanındaki parçacıklar genellikle 0,01 – 0,1 μm boyutundadır; bu da duman içindeki zararlı maddelerin akciğerlere kolayca nüfuz edebileceği anlamına gelir. Bu nedenle, kaynak operatörlerinin bu dumanı solumamaya özen göstermesi son derece önemlidir. Aksi takdirde, akciğer hastalıkları başta olmak üzere göz, cilt ve karaciğerle ilgili sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu tür hastalıklar, kaynak operatörleri için “Meslek Hastalığı” sınıfına girer ve işverenler açısından ciddi yasal yaptırımları beraberinde getirir.
Kaynak dumanı sadece kaynak operatörlerini etkilemekle kalmaz, aynı zamanda üretim ekipmanlarının ömrünü kısaltır ve üretilen ürünlerin kalitesini olumsuz etkiler. Son yıllarda yaygın olarak kullanılan kaynak robotlarının hassas elektronik yapısı da bu ince partiküllerden zarar görerek uzun vadede onarılamaz hasarlar alabilir.
Plazma kaynağı ve el plazma kesimi sırasında, kesilen parçanın kalınlığı veya kullanılan dolgu malzemesine bağlı olarak yoğun bir duman oluşabilir. Bu dumanın kaynağında yakalanıp ortamdan uzaklaştırılması, iş sağlığı ve güvenliği açısından büyük önem taşır. Aksi takdirde, bu duman yalnızca kaynak operatörünü değil, tüm çalışma sahasındaki personeli olumsuz etkileyebilir. Bu durum, çalışanların orta ve uzun vadede meslek hastalıklarına yakalanma riskini önemli ölçüde artırır.

Kaynak dumanı, metal ve kaynak işlemi sırasında kullanılan akının buharlaşması sonucu oluşan küçük partiküllerin yoğunlaşmasıyla meydana gelen bir tabakadır. Bu partiküller, akı mikro boyutta hava ile temas edip soğumaya başladığında buharın yoğunlaşmasıyla oluşur ve oksijenle reaksiyona girerek ince parçacıklar haline gelir. Parçacık boyutları küçüldükçe, insan sağlığına olan zararları artar ve dumanın zehirlilik oranı yükselir. Ayrıca, birçok kaynak uygulamasında yetersiz havalandırma sistemleri kullanıldığında, kaynak dumanı tehlikeli gazlar (örneğin, karbondioksit ve ozon) üretebilir, bu da insan sağlığı için ciddi tehditler oluşturur. Kaynak dumanının içeriği büyük ölçüde kullanılan sarf malzemesine bağlıdır.
Kaynak sırasında açığa çıkan dumanın yaklaşık %90’ı kullanılan sarf malzemesinden kaynaklanır, kaynak yapılan metalin duman üzerindeki etkisi ise oldukça azdır. Dumanın içeriği, sarf malzemesindeki elementlerin ve bileşenlerin farklı oranlarda karışımını içerir. Erime noktası düşük olan bileşenler (uçucu bileşenler) duman içerisinde daha yüksek oranlarda bulunurken, erime noktası yüksek olan bileşenlerin oranı daha düşüktür.
Kaynak Dumanı Emiş ve Filtrasyonu
Bir kaynak dumanı emiş sisteminin veya toz toplama sisteminin verimli çalışabilmesi için, tüm bileşenlerin doğru seçilmesi ve tasarlanması gereklidir. Aksi halde, sistemin performansı en zayıf bileşeni kadar etkili olacaktır. Örneğin, antika bir arabaya modern bir motor takılsa bile, maksimum hız arabaya ait diğer bileşenlere (tekerlekler, kavrama sistemi, süspansiyonlar) bağlıdır. Benzer şekilde, eğer emiş davlumbazı ve kanal sistemi doğru tasarlanmamış ve yerleştirilmemişse, en son teknoloji toz toplama ünitesi bile yeterli performansı gösteremez.
Kaynak Duman Emiciler Nasıl Çalışır?
Kaynak duman emicileri, kaynak işlemi sırasında oluşan dumanı emerek ortamdan uzaklaştırır. Bu emici sistemler genellikle emiş kolu veya huni şeklinde tasarlanmıştır. Kaynak dumanı, emiş kolu veya huninin yakınında toplanır ve sistemin içindeki filtreleme aşamasına yönlendirilir. Filtreleme sistemi zararlı partikülleri ve gazları temizler, temizlenen hava çalışma ortamına geri salınmadan önce havalandırma sistemi tarafından tekrar temizlenir.
Kaynak Dumanı Emme Sistemlerine Neden İhtiyaç Vardır?
Kaynak işlemleri sırasında oluşan duman, solunum yoluyla vücuda giren zararlı gazlar ve partiküller içerebilir. Bu tür maddelere uzun süre maruz kalmak, solunum yolu hastalıkları, akciğer hasarları ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca, kaynak dumanı çevreye salındığında çevresel kirlilik yaratır. Bu nedenle, kaynak dumanının emilmesi ve filtrelenmesi, çalışan sağlığını ve çevreyi korumak açısından kritik öneme sahiptir.
4 Aşamada Kaynak Dumanı Yönetimi
- İzolasyon: Kaynak alanının diğer bölgelerden izole edilmesi, dumanın yayılmasını engeller ve emilmesini kolaylaştırır.
- Havalandırma: İyi bir havalandırma sistemi, kaynak dumanını hızla ortamdan uzaklaştırır ve solunum riski azaltılır.
- Filtreleme: Dumanın içerdiği zararlı maddelerin filtrelenmesi, temiz hava sağlar. Filtrelerin düzenli bakımı önemlidir.
- Güvenli Çalışma Uygulamaları: İşçilerin koruyucu ekipman kullanması ve doğru çalışma yöntemlerini uygulaması, güvenliği artırır.
Kaynak Dumanı Nasıl Kontrol Edilir?
Kaynak dumanının etkili bir şekilde kontrol edilebilmesi için dikkate alınması gereken bazı faktörler şunlardır:
- Emme Kapasitesi: Sistemin, işlem sırasında oluşan tüm dumanı emebilecek güce sahip olması gerekir.
- Filtreleme Verimliliği: Sistemde kullanılan filtreler, zararlı partikülleri etkili bir şekilde temizlemelidir.
- Bakım Kolaylığı: Sistemin bakımı kolay olmalı, filtrelerin temizliği veya değiştirilmesi pratik bir şekilde yapılmalıdır.
- Gürültü Seviyesi: Sistemin gürültü seviyesi düşük olmalı, çalışma ortamını rahatsız etmemelidir.
- Mobilite: Mobil sistemler, farklı alanlarda kolayca kullanılabilir olmalıdır.
Hangi Tür Kaynak Emici Sistemi Seçmeliyim?
İhtiyaçlarınıza ve çalışma koşullarınıza göre doğru kaynak dumanı emici sistemi seçmek önemlidir. Yaygın olarak kullanılan sistemler arasında mobil filtreler, akrobat emiş kolları, kaynak masaları ve elektrostatik filtreler bulunmaktadır.
Projelerinizde Neden Özge Mekanik İle Çalışmalısınız?
Performanslı Fanlar
Filtreleme Teknolojisi
Verimli Enerji Kullanımı
Geniş Ürün Yelpazesi
Garanti ve Destek
Kaynak dumanı, kaynak işlemleri sırasında oluşan zararlı gazlar ve ince partiküller içerir. Bu partiküller, akciğerler gibi hassas organlara kolayca nüfuz edebilir ve uzun vadede solunum yolu hastalıkları, akciğer hasarları, göz, cilt ve karaciğer hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle hexavalent krom, manganez, nikel ve kurşun gibi elementler insan sağlığına ciddi zararlar verebilir.
Kaynak dumanı, kullanılan sarf malzemesine bağlı olarak çeşitli zararlı maddeler içerir. Bunlar arasında hexavalent krom Cr(VI), manganez, nikel, kurşun ve diğer toksik elementler bulunur. Duman, metalin buharlaşması ve akının oksijenle reaksiyona girmesi sonucu oluşan ince partiküller içerir. Düşük erime noktası olan bileşenler duman içinde daha yoğun bulunur.
Kaynak dumanı havalandırma sistemleri, kaynak işlemi sırasında oluşan zararlı dumanları etkin bir şekilde ortamdan uzaklaştırarak çalışanların sağlığını korumak için gereklidir. Bu sistemler, solunum yoluyla zararlı maddelerin vücuda alınmasını önler, çevresel kirliliği azaltır ve üretim ekipmanlarının uzun ömürlü olmasını sağlar. Ayrıca, uygun havalandırma, kaynak dumanının diğer çalışma alanlarına yayılmasını engeller.
Kaynak dumanı havalandırma sistemleri, dumanı kaynağında yakalayarak bir emiş kolu veya huni vasıtasıyla havadan uzaklaştırır. Bu duman, filtreleme sistemine yönlendirilir, burada zararlı partiküller ve gazlar temizlenir. Filtrelenen hava, tekrar çalışma ortamına salınmadan önce havalandırma sistemi tarafından dengelenir ve temizlenir.
Kaynak dumanı emici sistemler çeşitli tiplerde mevcuttur. Bunlar arasında mobil filtreler, akrobat emiş kolları, kaynak masaları ve elektrostatik filtreler bulunur. İhtiyaca ve çalışma koşullarına göre farklı sistemler tercih edilebilir. Örneğin, mobil filtreler taşınabilir olduğu için esneklik sağlar, akrobat emiş kolları ise dumanı doğrudan kaynağında emer.
Kaynak dumanı emici sistemlerin doğru seçimi, sistemin verimli çalışmasını ve kaynak dumanının etkin bir şekilde ortamdan uzaklaştırılmasını sağlar. Yanlış bir sistem seçimi, yetersiz emiş kapasitesi, düşük filtreleme verimliliği veya zor bakım süreçleri gibi sorunlara yol açabilir. Bu da çalışan sağlığını riske atabilir ve üretim verimliliğini olumsuz etkileyebilir.
Kaynak dumanı yönetimi dört temel aşamadan oluşur: izolasyon, havalandırma, filtreleme ve güvenli çalışma uygulamaları. İzolasyon, kaynak yapılan alanın diğer bölgelerden ayrılmasını sağlar; havalandırma, dumanın hızlıca emilmesini sağlar; filtreleme, zararlı partikülleri temizler; güvenli çalışma uygulamaları ise işçilerin koruyucu ekipman kullanmasını ve doğru tekniklerle çalışmasını içerir.
Kaynak dumanı kontrolü için emme kapasitesi, filtreleme verimliliği, bakım kolaylığı, gürültü seviyesi ve mobilite gibi faktörlere dikkat edilmelidir. Yeterli emme kapasitesine sahip ve yüksek filtreleme verimliliği sunan bir sistem tercih edilmelidir. Ayrıca, sistemin bakımı kolay olmalı ve gürültü seviyesi düşük tutulmalıdır.
Kaynak dumanı emme sistemlerinin bakımı düzenli olarak yapılmalıdır. Filtreler, zamanla tıkanabilir ve etkinliğini yitirebilir; bu nedenle temizlenmeli veya değiştirilmelidir. Sistem bileşenleri, emme kolları ve filtreleme üniteleri de düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir. Sistem performansının sürekliliğini sağlamak için bakım süreçleri ihmal edilmemelidir.
Seçilecek kaynak dumanı emici sistemi, çalışma alanınızın gereksinimlerine ve işletme koşullarınıza bağlıdır. Eğer farklı bölgelerde kaynak yapıyorsanız, mobil filtreler uygun olabilir. Sabit bir çalışma alanınız varsa, kaynak masaları veya akrobat emiş kolları tercih edilebilir. Elektrostatik filtreler, yüksek verimlilik sağladığı için tercih edilebilir.